Zonder veilige leeromgeving kom je niet aan leren toe

Sinds ik in 2015 begon met lesgeven voor Meester Max heb ik al veel leerlingen digitaal in mijn werkkamer mogen verwelkomen, met allerlei achtergronden. Kinderen die een paar jaar in Nederland op school hebben gezeten of die juist binnenkort voor het eerst naar een Nederlandse school zullen gaan. Volwassenen die voor het eerst kennismaken met de Nederlandse taal en jongeren die een examen Nederlands willen doen om later misschien in Nederland een studie te gaan volgen.

Allerlei leerlingen met allerlei achtergronden. Toch hebben ze allemaal één ding met elkaar gemeen: ze hebben allemaal behoefte aan een veilige leeromgeving. Of je nu in een klas met dertig leerlingen zit of dat je een-op-een les hebt van een digitale juf, zonder veilige leeromgeving kom je niet aan leren toe. Het is mijn taak als juf om die veilige leeromgeving voor mijn leerlingen te creëren.

Kun jij een keuken bouwen zonder hulp?

Stel je voor, je moet voor het eerst iets doen waar je helemaal geen kaas van hebt gegeten. Bijvoorbeeld een keuken installeren. Je hebt het iemand wel eens zien doen van een afstandje en je weet bijvoorbeeld best hoe je een deurtje in een kastje vastzet. Je weet welke onderdelen er in een keuken thuishoren en alles is besteld en geleverd. Naast je staat een imposante gereedschapskist met allerlei stukken gereedschap die je wel eens hebt gezien, maar nog nooit hebt gebruikt. Zou je zonder instructies en hulp precies weten hoe je moet beginnen? Waarschijnlijk niet. Ik zou denk ik zelf al behoorlijk overweldigd zijn bij het zien van alle losse onderdelen en het liefst al willen stoppen voor ik goed en wel begonnen zou zijn. De gedachte aan scheve kastjes, een gebarsten werkblad, lekkende afvoerpijpen en om de dag kortsluiting bezorgt me al een halve paniekaanval. Ik zou wel weten wat mijn doel is: een prachtige nieuwe keuken bouwen waar de buren jaloers van zouden worden. Maar wat moet ik allemaal doen om daar te komen? Ik heb alleen een heel globaal idee.

Bij het leren van een taal is het eigenlijk niet heel anders. De meeste van mijn leerlingen hebben al best een gereedschapskist aan woorden bij zich. Ze kunnen een Nederlands gesprek in de grote lijnen prima volgen, maar de rest? Hoe vind je de juiste woorden op het juiste moment? Het kan overweldigend zijn. Vaak willen leerlingen meteen Heel Goed Nederlands kunnen en als dat niet meteen lukt kan dat behoorlijk frustrerend zijn. Ze begrijpen de vraag en weten ook nog het juiste antwoord. Maar dan wel in hun eigen taal, terwijl er een antwoord in het Nederlands wordt verwacht.

Fouten maken moet!

Vaak denken leerlingen dat fouten maken iets is dat vermeden moet worden, maar daar ben ik het niet mee eens. Van fouten maken leer je. Samen fouten maken kan juist erg leuk zijn en het zelfvertrouwen vergroten. Daarbij: Er zit een grijs gebied tussen ‘goed’ en ‘fout’. Daarom moedig ik mijn leerlingen altijd aan. ‘Je denkt in de juiste richting’ zeg ik dan, of: ‘Ik begrijp hoe je op dit antwoord bent gekomen’. Natuurlijk is het belangrijk om voor te leven. Als ik een fout maak benoem ik dat ook en daarmee laat ik zien en horen dat iedereen fouten maakt en dat dat erbij hoort.

Voel je veilig tijdens de online Nederlandse les

Om fouten te durven maken is het ontzettend belangrijk dat je je veilig voelt. Denk nog maar even terug aan die keuken. Stel dat je zou moeten beginnen met installeren terwijl een streng iemand je op je vingers staat te kijken. Iemand die je constant wijst op alles wat je beter, handiger, sneller zou moeten doen, die je wijst op al je fouten, groot en klein. Iemand die geïrriteerd reageert bij alles wat niet in een keer goed gaat. Krijg je al klamme handen bij het idee? Hoe veel fijner zou het zijn als er iemand was die je moed inspreekt, tips geeft en het af en toe even voordoet of een beginnetje maakt en die je stap voor stap door het proces heen loodst. Iemand die het hele project voor je opdeelt in kleine stukjes zodat het allemaal wat minder overweldigend voelt. Dat er iemand is die je laat zien hoe ver je al gekomen bent en dat je meer kan dan je dacht. En iemand die zegt: ‘Nu is het tijd om even te ontspannen’.

De verschillende rollen van een docent

Net als iedereen hebben mijn leerlingen behoefte aan iemand die ze aanmoedigt en motiveert en die elk succes met ze viert. Iemand die ze ziet en die ze kent. Soms lijkt het dan alsof ik veel tijd ‘verdoe’ met kletsen maar juist die momenten van het in een ontspannen setting Nederlands spreken en vertellen over je hond, beste vriendin of nieuw gebouwde thuiskantoor zorgen ervoor dat ik de rol kan gaan vervullen van enthousiaste coach. Op die manier leren mijn leerlingen me kennen als de helper en motivator en niet als de strenge juf die op alle slakken zout legt en die ze wijst op alles wat ze nog niet kunnen. Zo leren ze dat als het goed gaat ik met ze mee juich en dat ze op me kunnen rekenen als ze een helpende hand nodig hebben.