Wanneer perfectionisme omslaat in faalangst bij je kind

Zonder klagen gaat je kind direct na de online les aan de slag met het opgegeven huiswerk. Werkstukken en opdrachten worden ijverig gemaakt en tijdens het ontbijt wordt nog de leerstof overlopen van de toets van vandaag. Heerlijk toch? Zo’n zelf-motiverend kind? Perfectionisme op zichzelf is niet slecht, het kan leiden tot een sterke zelf-motivator en zorgt zo voor goede resultaten. Maar, zoals eigenlijk voor alles geldt, als perfectionisme doorslaat moet er aan de bel worden getrokken.

De gevolgen van neurotisch perfectionisme

Te veel perfectionisme leidt meestal tot faalangst, waardoor bijvoorbeeld nieuwe opdrachten niet worden begonnen en, eenmaal begonnen, niet worden afgemaakt. Dat laatste klinkt gek, maar zo lang je een opdracht als ‘niet af’ bestempelt, kan het ook niet fout zijn. Dit kan vervolgens leiden tot juist slechtere resultaten op school, wat, logischerwijs, het perfectionisme alleen maar zal versterken.

Naast verlammende faalangst merk je bij ongezond perfectionisme dat het kind zich steeds meer afzondert. Er is geen tijd meer voor afspreken met vriendjes en vriendinnetjes en het ontwikkelen van even belangrijke skills buiten het klaslokaal valt stil. Denk dus aan sociale en bijvoorbeeld motorische skills die ontwikkeld worden door te sporten en spelen.

Door zowel het perfectionisme, als de gevolgen van sociale afzondering en de faalangst keldert het zelfbeeld van het over-perfectionistische kind rap. Stress is een dagelijks verschijnsel, wat een lagere immuniteit en uiteindelijk zelfs een burn-out tot gevolg kan hebben.

Perfectionisme steekt de kop op

Wist je dat een te hoog perfectionisme een gekend verschijnsel is van de moderne tijd? Uit onderzoek is gebleken dat er nu zo’n 12% van de twintigjarigen hoog scoort op perfectionisme, waar dat in de jaren tachtig nog maar 7,5% was. Faalangst, makkelijker aan te duiden dan het vaak onderliggende perfectionisme, ligt tegenwoordig ook redelijk hoog: 12% van de leerlingen in het voorgezet onderwijs heeft er last van.

Hoe herken je perfectionisme?

Bij gezond perfectionisme:

• doet het kind graag zijn of haar best;
• is streven naar excellentie een motivator;
• heeft het kind plezier in uitdagingen en is tevreden met zijn of haar succes;
• leert het kind van fouten;
• mag er kortdurige teleurstelling zijn wanneer de uitkomst tegenvalt. Het kind pakt zichzelf snel weer op.

Bij neurotisch perfectionisme:

• stelt het kind voor zichzelf doelen die onhaalbaar zijn;
• werkt het kind hard om zichzelf, maar vooral ook ouders, leerkrachten en klasgenoten te plezieren;
• denkt het kind ten onrechte dat alles perfect opleveren en uitvoeren altijd van hem of haar wordt verwacht;
• stress, onzekerheid en zich zorgen maken, zijn gevoelens die vaak en veel aanwezig zijn;
• heeft het kind faalangst en angst voor afkeuring van ouders, leerkrachten en klasgenoten;
• gaat het kind door en door en door tot het een 10, A of andere perfecte uitkomst heeft gehaald;
• is ‘alles fout’ als er zelfs maar een klein beetje negatieve feedback gegeven wordt;
• is het kind vrijwel nooit tevreden en trots op eigen werk;
• zie je uitstelgedrag in zowel het beginnen van een opdracht als deze opleveren.

Hoe ondersteun je je over-perfectionistische kind?

Als je jouw kind in de laatste opsomming herkent, is het goed om aan de bel te trekken. Bespreek het zo snel mogelijk met de dagschool en geef het zeker ook aan onze docent door. Vaak hebben scholen zelfs al een speciaal programma om je kind beter te kunnen ondersteunen. Zo niet, ga dan met de docent(en) om tafel en bespreek de volgende punten om op te letten in de begeleiding van je kind. Meester Max gaf al zeven tips om je kind met perfectionisme te helpen . We gingen hier ook dieper op deze punten in.

• zorg voor een veilige leeromgeving;
• een motto als ‘zonder fouten kun je niet leren’ en openheid over eigen fouten is erg behulpzaam;
• help met het opstellen van realistische doelen;
• breek grote opdrachten op in kleinere delen;
• stimuleer een ‘growth’ mindset; (link naar growth-fixed artikel)
• ontzenuw verkeerde geloofspatronen;
• ga bewust om met stress en verlaag deze ook op andere vlakken in het dagdagelijks leven.