De voordelen van meertaligheid bij jonge kinderen

“Zeg, mevrouw, nu u in Nederland woont, moet u wel gewoon Nederlands praten hoor. Ook tegen uw kind. Het zal anders een taalachterstand krijgen!” Dit is geen ongehoorde opmerking op het schoolplein met geïmmigreerde ouders, al dan niet luidop of in gedachten.

Toch is deze gedachtengang ver van waar. Meertaligheid bij jonge kinderen kent eigenlijk alleen maar voordelen. Het enige nadeel heeft dan ook te maken met bovenstaande situatie: de mogelijke veroordeling van de (meestal onwetende) omgeving. Op cognitief en sociaal-emotioneel vlak is er niks mis met een tweetalige omgeving voor een jong kind. Beter nog, het heeft alleen maar voordelen.

1. Het verschil tussen simultane en successieve tweetaligheid

Als we spreken van tweetaligheid bij een jong kind kennen we twee duidelijke verschillen in de manier waarop de tweetaligheid verworven is.

Simultane tweetaligheid

In het eerste geval leert het kind vanaf het begin direct twee talen. Dit is meestal het geval bij een internationaal ouderkoppel, waarbij de ene ouder een andere moedertaal dan de ander heeft en deze met het kind spreekt. Moeder spreekt bijvoorbeeld Nederlands en vader Engels.

Terwijl het kind de principes van taal leert, van eerste woordjes, tot gebrabbel, grammatica en volle zinnen, heeft het constant twee talen om zich heen. Hoewel het kind in het begin de talen door elkaar lijkt te gebruiken zal op een gegeven moment de ‘klik’ komen en kan het kind vaak puur bij het zien van een zeker persoon direct moeiteloos wisselen van taal.

Stel je voor, een Engels sprekend vriendinnetje komt langs om te spelen terwijl de Nederlandstalige grootouders op visite zijn. Het tweetalig opgevoede kind zal eenvoudig kunnen wisselen tussen het Engels met het vriendinnetje en het Nederlands met de grootouders. Meestal zelfs zonder erbij na te denken.

Succesieve tweetaligheid

Deze vorm van tweetaligheid zien we vooral veel bij gezinnen die geëmigreerd zijn. Het kind heeft dan in eerste instantie de principes van taal geleerd in de taal die thuis door de ouders gesproken wordt. Op de nieuwe (kleuter)school wordt het kind plots ondergedompeld in een nieuwe taal en zal deze zich op de één of andere manier ook eigen moeten maken.

Een voorbeeld hiervan is het kind van Nederlandse expat-ouders die nu in Italië wonen. Thuis wordt er Nederlands gesproken, maar buitenshuis is alles Italiaans.

Hoewel dit in het begin soms voor stress kan zorgen, behoeft het ook gewoon een beetje tijd. Het kind kan zich nét uitdrukken in taal en plots snapt de juf hem niet. In de meeste gevallen zal het jonge kind de nieuwe taal heel snel oppikken. Wees niet ongerust als je kind door de fase ‘Zij zijn groot en ik is klein’ gaat. Deze generalisatie van onregelmatige werkwoorden is een doodnormale fase waar ook veel eentalige kinderen doorheen moeten.

Cognitieve voordelen van meertaligheid

Uit onderzoek is gebleken dat meertalige kinderen een voordeel hebben tijdens hun cognitieve ontwikkeling. Zo kunnen over het algemeen deze kinderen eerder abstract denken, hebben ze een betere concentratie, kunnen ze sneller technisch lezen en is het leren van een derde (of vierde, vijfde…) taal op latere leeftijd vaak makkelijker.

De betere concentratie is waarschijnlijk te danken aan het feit dat een tweetalig kind al vroeg geleerd heeft om informatie te switchen. Immers, als het bijvoorbeeld Engels spreekt, wordt de Nederlandse kennis voor een moment ‘uit’ gezet. Deze vaardigheid om informatie die even niet belangrijk is op de achtergrond te zetten is, zeker in de huidige maatschappij, geen verkeerde om te hebben.

Een ander opvallend feit is dat tweetalig opgevoede kinderen gemiddeld later, of niet, dement worden. Dit heeft waarschijnlijk wederom te maken met de vroeg geleerde vaardigheid van het switchen.

Sociaal-emotionele voordelen

Taal is één van onze meest gebruikte tools voor sociale interactie. Hoewel liefde geen taal kent is het voor de ouder-kindrelatie enorm belangrijk dat ze zichzelf goed kunnen uitdrukken. Jezelf dus dwingen een vreemde taal te spreken tegen je kind kan dus erg schadelijk zijn voor de relatie. Om emoties, maar ook meningen en regels, te kunnen overdragen is taal simpelweg erg belangrijk.

Vergeet dus de afkeurende blikken als je in je eigen moedertaal tegen je kind praat. Je kind ‘mama’ horen zeggen blijft toch anders dan ‘mor’ (Noors) en zal automatisch een andere emotionele reactie bij je oproepen.

Hetzelfde geldt ook voor familiale relaties buiten het eigen gezin en het doorgeven van culturele gebruiken en kennis. Grootouders kunnen een tweetalig kind ook gewoon familieverhalen, grappen, spreekwoorden en liedjes doorgeven die misschien al generaties lang bestaan.

Deze kennis en overdracht helpt het kind ook met het stabiliseren van zijn eigen identiteit. Als kind van Nederlandse ouders in een ander land kan het soms verwarrend zijn: ben ik nu Nederlands of Engels? Hoewel dit nooit een zwart/wit antwoord zal hebben kan het kennen van je achtergrond helpen bij het vormen van je eigen identiteit.

Van toegang hebben tot literatuur, documentaires en andere kennis in meerdere talen, tot meer kansen op de arbeidsmarkt en internationaal zaken doen: Het vloeiend spreken van meerdere talen biedt in de wereld van nu alleen maar voordelen.